Ενορία: Το κύτταρο της Εκκλησίας

Του Αρχιμανδρίτη Χρυσόστομου Μαϊδώνη

Πρωτοσύγκελλου – Ιεροκήρυκος Ι.Μ. Ιερισσού

(από την επετειακή έκδοση των 30 χρόνων της Ενορίας)

Το όνομα της ομάδος Πρωτοβουλίας της Ιερισσού «κύτταρο» μου δίνει το ερέθισμα για να ασχοληθώ σ’ αυτό το πρώτο άρθρο με το κύτταρο της Εκκλησίας που είναι η Ενορία.

Φέτος μάλιστα η Εκκλησία της Ελλάδος και η Μητρόπολις Ιερισσού έχουν αφιερώσει το 2010 στην Ενορία καθώς συμπληρώνονται 100 χρόνια της δημοσίευσης του Νόμου περί Ενορίας το 1910.

Ο Απόστολος Παύλος χρησιμοποιεί για ορισμό της Εκκλησίας την εικόνα του ανθρωπίνου σώματος, λέγοντας ότι «η Εκκλησία είναι σώμα Χριστού» (Α΄ Κορ. 12.27).

Το σώμα αποτελείται από κύτταρα. Κύτταρο είναι η πιο μικρή βασική, λειτουργική μονάδα των εμβρύων όντων, που αποτελείται από τρία μέρη το κυτταρόπλασμα, τον πυρήνα και την κυτταρική μεμβράνη. Έτσι και η Εκκλησία έχει ως κύτταρά της τις Ενορίες. Το σύνολο των κατά τόπους ενοριών και επισκοπών αποτελούν το σώμα της Εκκλησίας.

Μεταφορική κάθε βασική δομική μονάδα π.χ. η οικογένεια είναι το κύτταρο της κοινωνίας. Έτσι μεταφορικά η ενορία είναι το κύτταρο της Εκκλησίας.

Η λέξη ενορία είναι γεωγραφικός προσδιορισμός ενός τόπου, που έχει συγκεκριμένα γεωγραφικά όρια. Ότι περικλύεται σ’ αυτά τα όρια ανήκει σε ένα συγκεκριμένο χώρο.

Η έννοια της ενορίας στον εκκλησιαστικό χώρο, όπως είναι σήμερα εμφανίσθηκε στο τέλος του 3^ου αρχές του 4^ου αιώνος.

Στους 3 πρώτους αιώνες της ζωής της Εκκλησίας κέντρο μιας τοπικής Εκκλησίας ήταν ο τόπος τελέσεως της Θείας Λειτουργίας από τον Επίσκοπο.

Υπήρχε λοιπόν μία Θεία Λειτουργία από ένα Επίσκοπο σε ένα Ναό στην έδρα του Επισκόπου. Αυτές ήταν οι κεντρικές πόλεις κάθε περιοχής.

Κοντά στον Επίσκοπο ήσαν οι πρεσβύτεροι, που είχαν για έργο τους την κατήχηση των πιστών και των προσερχομένων στη πίστη. Οι δε διάκονοι και οι διακόνισσες είχαν κυρίως αναλάβει το φιλανθρωπικό έργο.

Μετά τον τρίτο αιώνα ο Επίσκοπος δίδει το δικαίωμα και στους πρεσβυτέρους να τελούν μόνοι τους εξ ονόματος του Επισκόπου τη Θεία Λειτουργία σε άλλο Ναό, άλλου τόπου.

Με την διάδοση του χριστιανισμού στις επαρχιακές κωμοπόλεις και τα χωριά έχουμε και τη δημιουργία περισσότερων ενοριών.

Κέντρο, ο πυρήνας, κάθε ενορίας είναι ο Ναός. Όπου τελείται η Θεία Λειτουργία και συγκεντρώνονται οι χριστιανοί.

Η ενορία διά των κληρικών και των λαϊκών μελών της συνεχίζει το τριπλό έργο του Χριστού:

α. Το λειτουργικό. Είναι η τέλεση της Θείας Λειτουργίας, των ιερών μυστηρίων και των Ιερών Ακολουθιών διά των οποίων αγιάζονται οι πιστολι. Είναι το μέσο για την κοινωνία της Χάριτος του Θεού.

β.  Το διδακτικό. Η διδασκαλία της Εκκλησίας είναι το μέσον για την κοινωνία με την αλήθεια του Θεού, όπως διατυπώθηκε στην Αγία Γραφή και στα συγγράμματα των Αγίων Πατέρων. Οι πιστοί διδάσκονται μέσα στην Ενορία.

γ.  Το ποιμαντικό. Καλούνται οι πιστοί να βιώσουν την αγάπη του Θεού και να την εκφράζουν με τη ζωή τους. Στην εφαρμογή των εντολών  του Θεούαποβλέπει το ποιμαντικό έργο της Ενορίας.

Συμπληρωματικά θα λέγαμε, ότι η Ενορία έχει σκοπό να ενώσει τους ανθρώπους σε κοινωνία μία.

Η Ενορία είναι κατ’ εξοχήν κοινωνία προσώπων.

Είναι κοινωνία μεταξύ των ανθρώπων.

Είναι κοινωνία μεταξύ Θεού και ανθρώπων.

Είναι μία θεανθρώπινη κοινωνία.

Μία κοινωνία που βρίσκεται «καθ’ οδόν» προς την τελειότητα που δεν τελειώνει ποτέ.

Η κοινωνία αυτή επιτυγχάνεται με την ενότητα την οποία αγωνίζεται να φέρει η Εκκλησία στο κόσμο.

Η απομάκρυνση του ατομικιστικού συμφεροντολογικού φρονήματος.

Η ταπείνωση, η υπομονή, η συγχωρητικότητα που καλλιεργούνται μέσα στο χώρο της Ενορίας βοηθούν στην ενότητα.

Πάντοτε βεβαίως υπάρχει και στο χώρο της Ενορίας η ατέλεια, οι νοσηρές καταστάσεις. 

Ο π. Χρυσόστομος στην παρουσίαση του βιβλίου του ‘’Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός: 

Ο Γέροντας του Γένους’’, στο ενοριακό μας Αρχονταρίκι